Praca w grupie, współpraca, praca zespołowa – jakie skojarzenia przychodzą Wam na myśl, gdy słyszycie te hasła?
Pewnie jedni z Was mają same miłe skojarzenia, bo być może lubią gry zespołowe i w pracy pracują w świetnych zespołach projektowych albo kojarzą ze szkolną pracą w grupie, gdzie jedna, dwie osoby pracowały na rzecz grupy a reszta mogła „zająć się sobą'. Są pewnie i tacy, którzy pracę w grupie źle wspominają z czasów szkolnych, bo to oni pracowali za całą grupę i czuli się wykorzystani, kiedy każdy członek zespołu dostał 5.
Praca w grupie to szansa na współpracę i świetne efekty a jednocześnie ryzyko wystąpienia konfliktów, nieporozumień, niesprawiedliwego podziału pracy. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie uczniów do pracy w grupie. I o tym dzisiaj słów kilka. A na końcu czeka na Was scenariusz z doradztwa zawodowego kształtujący umiejętność teamworkingu i rozwijający kreatywność.
Zmniejszenie rywalizacji w szkole i położenie nacisku na współpracę może pomóc w usunięciu wrogości, uprzedzeń i nawyku ponoszenia porażek. Pracując z dziećmi i młodzieżą nie oceniam ich (na szczęście w ramach doradztwa zawodowego nie wystawiam żadnych ocen) i nie wzbudzam rywalizacji. Z resztą wyeliminowanie oceniania jako elementu wieńczącego projekt, pracę w grupie itp. sprawia, że pierwiastek rywalizacji nieco zanika. Oceny/porównywanie grup zamieniłam na wyciąganie wniosków, analizę tego co się udało a co można było zrobić lepiej. Refleksja nad tym czego nauczyło uczniów dane zadanie i jakie ma to dla nich znaczenie jest o wiele cenniejsze niż ocena. Badania* pokazują, że współpraca wpływa korzystnie na:
- kształtowanie się tożsamości,
- samorealizację i dobre funkcjonowanie w grupie,
- wiedzę o innych i zaufanie do nich,
- komunikowanie się,
- akceptowanie innych i pomaganie im,
- zdrowe stosunki międzyludzkie,
- redukcję konfliktów.
Niezwykle ważna przy doborze grup jest znajomość zespołu klasowego. Jeśli wiemy, że w klasie jest silny konflikt między jakimiś uczniami wówczas nie decydujemy się ich umieścić w tej samej grupie. Uczeń, wchodząc w relacje z uczniami – pracując w grupie, definiuje ich zachowanie i buduje obraz samego siebie. Warunkiem koniecznym jest przede wszystkim – stwarzanie sytuacji, w których uczeń wraz z rówieśnikami może współdziałać, podejmować decyzje i działania zgodne z przyjętymi normami**
Inną ważną zasadą jest dawanie uczniom ambitnych zadań, które wymagają od nich nakładu pracy i WSPÓŁPRACY (tzn. bez innych nie jesteś w stanie sam wykonać tego zadania). Jednocześnie musi być to zadanie realne do wykonania by nie zniechęcić uczniów, a pobudzić ich motywację do działania. Jednym słowem – zadanie musi stanowić wyzwanie.
Równie istotny jest podział pracy w grupie, podział ról (wcześniejsze zaznajomienie uczniów z możliwymi rolami jakie mogą przyjąć na przykład w trakcie realizacji jakiegoś większego projektu). Duży nacisk powinien być również położony na odpowiedzialność za przyjęte zadania.
W scenariuszu dostępnym na końcu mowa jest także o efekcie synergii jaki możemy uzyskać pracując w grupie.
Odpowiednio dobrane zespoły osiągają najwyższy poziom synergii, która powstaje dzięki:
– Takiemu podziałowi zadań, aby każdy mógł wykonywać to, co lubi lub najlepiej potrafi,
– Wykorzystywaniu „zbiorowej mądrości',
– Uzyskaniu współdziałania,
– Niemalże natychmiastowym wprowadzaniu rozwiązań,
– Unikaniu błędów indywidualnych, rugowanych dzięki dzieleniu się doświadczeniami w zespole,
– Pomaganiu tym, którzy mają trudności w wykonywaniu zadania,
– Zgodnemu komunikowaniu się (…). ***
Z badań Instytutu Badań Edukacyjnych wynika, że praca zespołowa nie jest często stosowana przez nauczycieli, którzy obawiają się utraty kontroli nad przebiegiem takiej lekcji. Mają też trudności w ocenie wkładu pracy poszczególnych uczniów w końcowy rezultat pracy zespołowej. Z drugiej strony umiejętność pracy zespołowej jest wysoko ceniona przez pracodawców. Ci jednak zwracają uwagę, że trudno jest na rynku znaleźć absolwenta szkoły, który ma opanowaną taką umiejętność. Dlatego zachęcam do realizacji zajęć wg scenariusza a także częstego stosowania pracy w grupach, by rozwijać umiejętność teamworkingu.
* Allan C. Ornstein Francis P. Hunkins „Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka' 1998,
** Famuła-Jurczak. Szkoła miejscem (nie)(do)rozwoju, 2010′
***D. Elsner, Odmowa współpracy. Tracisz Ty, tracimy wszyscy, „Dyrektor Szkoły' 2002.
PS. Jeśli chcesz pobrać scenariusz zajęć wystarczy, że wpiszesz swój adres email a poniżej pojawi się link z plikiem do pobrania.
